Ikkje alt er underhaldning

I avisa Vårt Land (link til artikkel) les eg at psykolog Gry Stålsett åtvarar mot å sjå filmen "Eksorsisten i det 21. århundre." Dette er ei åtvaring eg kan forstå, for ikkje alle har godt av å sjå ein slik film. Så det er ikkje åtvaringa eg stussar over i denne saka, men at det vert laga ein film der ein viser eksorsisme i praksis.

Det har tidlegare blitt laga underhaldningsfilmar med eksorsisme som tema. Eit enkelt eksempel å leite fram her, er skrekkfilmen "Exorcisten." I desse filmane vert den religiøse handlinga eksorsisme omgjort til noko fryktsamt og abnormt, og noko dei fleste kinobesøkande ikkje har forutsetningar for å kunne skilje frå røyndomen. Eksorsismen på film vert det same som handlinga eksorsisme, og ein vil då reise bust når ein høyrer at dette er noko som vert gjort i den katolske kyrkja.

For oss som er oppfostra på bedehuset, og har sett vår del av lysbildeseriar frå misjonsmarka, veit at eksorsisme er mykje vanlegare i land med religiøse kulturar prega av djeveldyrking og demontilbeding. Det er ein andeleg realitet som er ganske fjern frå oss i Noreg, og som er vanskelege for oss å forstå.

Av den grunn kan eg ikkje forstå kvifor dette skal bli gjort til underhaldning, eller kvifor katolske riter skal visast fram på film. Ikkje alt her i verda er underhaldning, og eksorsisme er så til dei grader langt unna underhaldning.

No må ingen misforstå, og tru at eg meiner vi ikkje skal snakke om tema, eller la vere å setje spørsmålsteikn ved ritual og skikkar som verkar framande. Spørsmål og søkelys er viktig, men det må gjerast på ein skikkeleg måte, og av personar som veit kva det handlar om. Hvermannsen kan ikkje bedømme om det som vert gjort i katolske riter er bra eller dårleg. I alle fall ikkje ein Hvermannsen som ikkje trur på Gud eller har erfart åndskampen på kroppen.

I same kategori kjem intime scener i underhaldningsfillmar. Dette er jo ei heilt anna sak, men også for slikt skulle det vore sett opp eit privat-skilt. Andre menneske sitt sexliv burde ikkje ha vore av interesse for nokon andre, og burde ikkje blitt fritt eksponert på kinolerret eller tv-skjermar. I det ein filmar sex til offentleg visning, har ein teke bort noko av det mest fundamentale med handlinga: Det nære og intime møtet mellom to personar. Sex er privat, men kan det vere privat viss millionar i publikum ser på?

Og ungdomen, den frå før av usikre ungdomen, kva skal dei tenkje? Eg har høyrt mange merkelege og malplasserte spørsmål og kommentarar frå mine år i skulen. Samtalar mellom elevar i friminutta, eller slengkommentarar og frekke vitsar. Eg fangar opp ein sterk mangel på kunnskap om kva sex er, kombinert med djup kunnskap om korleis sex kan sjå ut og vert vist fram i media. Og den kombinasjonen er ikkje alltid like heldig. Vi foreldre, lærarar og vaksne generelt har ei viktig rolle i det å formidle dei andre dimensjonane ved seksualiteten: Intimitet, tillit, kjærleik, fellesskap og truskap. Pornoindustrien kan ikkje, og vil ikkje, formidle noko av dette. Det blir litt slik:

(I det du har lest, som jo er vitsen med skilt, har du brote det som står der)
Sex på film har skinn av intimitet, men i det du ser det, er det ikkje lenger intimt og privat...

Så kjære filmindustri: Ikkje lag underhaldning av ting som vi ikkje kan forstå eller ikkje har noko med å sjå!