Edvard Hoem: Land ingen har sett

Edvard Hoem fortset slektskrøniken, og dette er tredje boka i serien. Vi fyljer bestefaren Anton Edvard og grandonkelen Eilert inn mot første verdskrigen og vidare inn i dei harde tjueåra.

Vi får blant anna vere med på sildefiske, kapproing, kyrkjebygging, innhausting, besøk i gamlelandet, haugevis av barnefødslar og ei kvinne som stikk av og endeleg får ro i sjela i møte med det audslege landskapet Ravenscrag i Canada.

Vi får også eit klart bilde av kva jernbaneutbygginga i Nord-Amerika hadde å seie for nybyggarkoloniane.

Boka gir eit nært og interessant blikk inn i ein uroleg periode av verdshistoria, og sjølv om det er si eiga slekshistorie forfattaren fortel, gjer han det på ein måte som gjer stoffet allment og viktig også for oss andre. Like mykje som det er historia til Hoem-familien, er det historia om korleis nordmenn levde og overlevde for hundre år sidan, og kva utvandringa til Amerika gjorde med både dei som drog og dei som vart att.

Eg likar Edvard Hoem sin stillferdige og stilsikre måte å fortelje på, og gler meg til fjerde og siste bok i serien!

I hans tid

det er rart med denne tida
kor umerkeleg den sig av stad

som ei elv

gjennom omskifteleg landskap

og det er rart, kor alle ting endrar seg

let seg føre med i straumen

skiftar form, skiftar farge

skiftar ham medan tidene går

og vi tenkjer: slik og slik

burde alle ting vere,

og stiller spørsmål ved elva

og landskapet, målet og orda

under brennande sol

ropar vi våre forbanningar

og stønnar under tunge bører

men smiler når vinden er mild;

så var det då Ein som kjente tida

og Ein som kjente staden

og Ein som visste måten, vegen

og sette alt  i rette stand – slik

at det no er mogleg å sjå i perspektiv

frå vår stad i strie straumen:

at elva fører fram til sjølve havet

for demningen vart knust i rette tid

Eg tenkjer og gløymer

eg tenkjer på alle venene

alle gode kameratar

som leika saman

i gatene i Nasaret

og lærarar som hadde

Jesus på skulebenken,

bad han sitje i ro

og repetere leksa høgt

eller alle dei som såg han

bygge hus, saman med faren

kunne sjå desse to

samarbeide om nye byggverk

og eg tenkjer på alle tusen

som høyrde rykta gå

om denne nye, radikale

rabbien frå Galilea

dei såg han passere byar

og småstadar – på vandring

blant alle menneska han kalla

sitt folk

tenk å vere ein av dei han snakka med

såg på, gjekk saman med

langs støvete vegar og stiar

og sat til bords med om kvelden –

så eg tenkjer og tenkjer – tenk om…

og gløymer (men også – kjem på!)

at eg er ein av desse som går

gjennom livet ved Meisterens side

Prøve gullet i eld

1 
kanskje snakkar dei om alt

du burde vere

alt du skulle alt du burde

og som aldri vil bli gjort

kanskje ropar dei i sinne

over den du er i dag

for å dytte, plage, le og spotte

er ein svært allsidig sport

2

kanskje går du helst aleine

er ein einsam fugl i flóg,

eller vart det inst i hjartet

eit stort hol då alle drog –

3

men verst av alt er orda

frå ditt eige sinn og tanke,

verst er tvilen, verst er hånen

som du får frå eige hald

ja, verst av alt er sinnet

over eigne svake punkt,

fortviling over den du er

og alle dine fall

4

men skal gullet bli eit smykke

skal det gje eit skin frå æva

må elden reinse slagget;

gjennom døden får du leva

Helga Flatland: Bli hvis du kan (Trilogien)

Fire kameratar frå same bygd vervar seg til dei norske styrkane i Afghanistan. Berre ein av dei kjem attende i live. Grunnane dei har til å reise er  ulike, og sakte men sikkert vert det vevd fram eit heilskapleg bilete av tankane og motiva til dei ulike personane.

Forfattaren skiftar synsvinkel gjennom heile trilogien, slik at kvar bok er bygd opp av fleire separate delar. I den første delen i bok 1 vert vi betre kjent med Tarjei, ein av dei fire som reiste. Vi får glimt inn i viktige hendingar og opplevingar frå han er 12 år gamal og fram til han døyr i Afghanistan. I den andre delen av bok 1 får vi synsvinkelen til han som bur i nabohuset til Tarjei og slik fortset det gjennom heile serien. På den måten får vi stadig djupare innsikt i kva det eigentleg er som skjer.

Forfattaren vekslar mellom bokmål og nynorsk, slik at det er om lag like mange delar på kvar målform. Sidan ho stort sett har lagt dei skiftevis, vert overgangen frå ein del til ein annan svært tydeleg, og det var enkelt å "skifte spor" i hovudet.

Gjennom heile boka får vi eit nært bilde av personane som vert skildra, og forfattaren viser djup innsikt i både ulike kommunikasjonsformer i ein familie og dei ulike sorgprosessane personane går gjennom. Ho får fint fram mangfaldet i veremåtar og ulikskapen i måten å møte ei slik katastrofe på. Helga Flatland skriv på ein måte som gjer at eg vert glad i samtlege personar som er med!

Det er tidleg på året endå, men eg er ganske sikker på at denne boka kjem til å bli med på "topp ti"-lista mi når vi rundar av til 2018!

Far ikkje vill

alt det mørke kjem innanfrå

frå dei mørke stadane

i hjartet

eg ville rive det ut,

luke vekk ugraset

i tankar og ord og alt

eg gjer

men dess meir eg reiv vekk

dess meir kom til syne,

til slutt stod eg med eit fjell av skam

og jordsmonnet det kom frå

var endå metta av det same

då seig eg i kne

retta blikket mot bakken,

her var ikkje meir å gjere;

ikkje meir tid, ikkje meir rom

ikkje meir håp

inn i dette mørket høyrde eg ei stemme

eldre enn berg og vatn, luft og eld:

lyft blikket

vekk frå ditt eige

lyft blikket

legg det gamle bak deg

lyft blikket

far ikkje vill,

men sjå

ja, sjå

på mine utstrekte hender mot deg!

Jak 1, 12-16: 
Sælt er det mennesket som held ut i freistingar. Når det har stått si prøve, skal det få livsens sigerskrans, som Gud har lova dei som elskar han. Ingen som blir freista, må seia: «Det er Gud som freistar meg.» For Gud blir ikkje freista av det vonde, og sjølv freistar han ingen. Alle blir freista av si eiga vonde lyst, som lokkar og dreg. Sidan, når lysta er svanger, føder ho synd, og når synda er mogen, føder ho død.
    Far ikkje vill, mine kjære sysken!