Ulike vegval

Journalist Peter Svaar i NRK har skrive om sin tidlegare klassekamerat, Anders Behring Breivik, som no er tiltalt for bomba i Oslo sentrum, og massakren på Utøya fredag. Han skriv blant anna: "Av oss som grillet pølser den sommerkvelden i 1994 er det i dag to som er leger. En er marinbiolog. En er PR-rådgiver. Jeg ble journalist i NRK. Og Anders Behring Breivik ble massemorder." (NRK-artikkel)

Journalisten kjente Breivik som ein heilt vanleg gut, og vurderer han ikkje som gal eller forstyrra: "Tvert imot. Jeg sitter med et inntrykk av ham som iskaldt og intelligent beregnende." Og denne intelligente og målbevisste guten, står i dag tiltalt for 68 drap på Utøya (VL-artikkel) og 8 drap i Oslo sentrum (Aftenposten-artikkel). I tillegg har han skrive eit 1500 siders manifest, der han skildrar eit Europa på randen av destabilisering på grunn av kulturmarxisme og islamsk innvandring.

Så gale kan det altså gå for nokon.

Eg undrar meg på korleis det er mogeleg å gå så gale? Kva har skjedd i livet til Anders Breivik, som gjer at han står for slike ytterleggåande standpunkt og evner å gjennomføre slike grusome brotsverk? Kva har han lese? Kven har han snakka med og delt desse tankane med? Korleis kan ein intelligent person komme til å meine slike forskrudde og røyndomsfjerne ting?

I fjor haust las eg boka "16 år og Hitlers soldat". Denne boka fortel historia til den unge frontkjemparen Ivar Skarlo. Han var unge og ynskte seg eventyr og spenning, og meldte seg difor som soldat for Hitlers SS. Der fekk han opplæring som soldat, og sendt til austfronten. Han kjempa mot russarane, og var med på tilbaketoget mot slutten av krigen. Han vart såra, og det var vel truleg det som berga livet hans.

Skarlo var klar på det at valet var teke ut av eventyrlyst, og ikkje ut frå eit ideologisk standpunkt. Han kunne like godt havna blant gutta på skauen, viss det var dei som hadde "fanga" han først. Han angra valet ganske raskt, men då sat han allereie i klørne til SS. Broren hans ynskte også å verve seg, men Skarlo fråråda han det på det sterkaste. Ivar Skarlo fann ikkje eventyret han søkte, han fann berre ein grusom krig.

Ivar Skarlo var ein av fleire frontkjemparar. Ein av mange norske ungdomar som valte feil side under 2. verdskrigen.

Ronald Fangen har skrive ei interessant bok kring nett den same problemstillinga. Kva er det som gjer at nokon vel det eine, medan andre havnar på motsett veg? I boka "Ein lysets engel" blir vi kjent med to brør. Den eine blir motstandsmann og kjempar mot okkupasjonen. Den andre vel nazistane si side, og vervar seg som soldat for dei.

Begge har vakse opp i den same familien, fått same oppseding og same skulegong. Dei har altså det same utgangpunktet, likevel vel dei så ulikt.

I boka prøver forfattaren å finne svar på spørsmålet: Kvifor? Ei svært interessant, lærerik og tankevekkande bok!

No skal Anders Breivik for den norske domstolen. Der skal han forklare seg om kva han har gjort. Forhåpentlegvis får vi også svaret på ein del "Kvifor?". For dei er det mange av, i alle fall hos meg.